Με τα παιδιά του κόσμου και τους ανθρώπους που «κάνουν φασαρία». Λίγοι θυμήθηκαν τη συμπλήρωση 10 χρόνων από τον θάνατο του Αντώνη Σαμαράκη (8-8-2003), πολυγραφότατου, πολυδιαβασμένου και πολυμεταφρασμένου Έλληνα συγγραφέα και ενεργού πολίτη σε πολλούς τομείς.
Η δική μου προσωπική γνωριμία με τον Αντώνη Σαμαράκη –όπως και με άλλους μεγάλους Έλληνες συγγραφείς και καλλιτέχνες– έγινε μέσω του κινήματος ειρήνης, στο οποίο πάντοτε ο Αντώνης παρείχε την υποστήριξή του, ενώ συμμετείχε και σε πολλές διεθνείς του δραστηριότητες. Στην υπηρεσία της ειρήνης και της διεθνούς αλληλεγγύης είχε θέσει και τον τίτλο του Πρεσβευτή Καλής Θέλησης της UNICEF.
Το 1998 είχε στηρίξει και την ίδρυση του Συνδέσμου «Μπάϊρον» για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό. Μία από τις πιο σημαντικές συμμετοχές του Αντ. Σαμαράκη στο διεθνές κίνημα ειρήνης ήταν το 1986, όταν τον είχαμε προσκαλέσει –μαζί με τους Γιάννη Ρίτσο και Νικηφόρο Βρεττάκο– σε εκδήλωση στους Δελφούς για την έναρξη του Διεθνούς Έτους Ειρήνης, όπως είχε οριστεί εκείνη η χρονιά από τον ΟΗΕ, του οποίου ο αναπληρωτής Γεν. Γραμματέας είχε παραστεί και είχε απευθύνει χαιρετισμό στην εκδήλωση.
Η πρόταση προς τους τρεις κορυφαίους Έλληνες λογοτέχνες ήταν να διαβάσουν από ένα κείμενο της επιλογής τους. Έτσι, ο Ρίτσος είχε διαβάσει το ποίημά του «Ειρήνη», ο Βρεττάκος το «Μεγαλυνάρι» και ο Σαμαράκης ένα δικό του κείμενο με τίτλο «Η Γυναίκα με το Ρολόϊ», το οποίο είχε κάνει μεγάλη εντύπωση με την πρωτοτυπία του. Ιδού μερικά αποσπάσματα:
… «Η εποχή μας, η ζωή μας ολόκληρη, είναι εμποτισμένες με Χιροσίμα. Καταυγάζονται από την εφιαλτική, θανατερή λάμψη της έκρηξης της 6 Αυγούστου 1945. Δεν είναι κάποια χρονολογία. Άρχισε τότε μια νέα, εξυπαρχής χρονολόγηση της πορείας της ανθρωπότητας. Τόσο σημαδιακή είναι η 6 Αυγούστου 1945 ώστε το από αιώνες καθιερωμένο μ.Χ. = μετά Χριστόν να το νοιώθουμε τώρα να σημαίνει: μετά Χιροσίμα, και το π.Χ. = προ Χριστού να σημαίνει: προ Χιροσίμα. Έτσι που σήμερα να μην είμαστε 1986 μετά Χριστόν αλλά έτος 41 μετά Χιροσίμα.
Ή του ύψους θα πάμε ή του βάθους. Ή θα προχωρήσουμε σε κάτι καλύτερο ή θα βουλιάξουμε σε παντοτινή άβυσσο. Εξαρτάται από τον τρόπο που θα χρησιμοποιηθεί η ατομική, η πυρηνική δύναμη. Οι οιωνοί πάντως είναι σκοτεινοί. Η παγκόσμια ειρήνη κρέμεται σε μια κλωστή, δεν ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει… δεν ξέρουμε καν αν θα ξημερώσουμε. Το ενδεχόμενο πυρηνικού ολέθρου ρίχνει στην ανθρωπότητα βαριά τη σκιά του. Ο καθημερινός φόβος ότι από στιγμή σε στιγμή μπορεί να ξεσπάσει παγκόσμιος πόλεμος, η καθημερινή αγωνία, παραλύουν τη θέληση των απλών ανθρώπων να παλέψουν για κάτι καλύτερο, αποσυνθέτουν τη δύναμη για αντίσταση σε ό,τι τσαλακώνει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ακεραιότητα. Στο κρίσιμο θέμα της ειρήνης και της προάσπισής της με τρόπο που να μην είναι δυνατό να διακινδυνεύσει, η κατάσταση δεν ελέγχεται. Ακόμα και λόγω λάθους, λόγω παρεξήγησης, μπορεί να δοθεί το μοιραίο σύνθημα και να τιναχτούμε όλοι στον αέρα…».
Η παρέμβαση εκείνη του Αντ. Σαμαράκη έχει έντονα χαραχτεί στη μνήμη μου. Το ίδιο και μια δήλωσή του στην εκπνοή του 1999, όταν του ζητήθηκε ένα σχόλιο για την έλευση του νέου αιώνα:
«Ό,τι καλό συνέβη στην ανθρωπότητα –είχε πει ο μεγάλος συγγραφέας και πνευματώδης άνθρωπος– προέκυψε από ανθρώπους που έκαναν φασαρία». Και εννοούσε, βέβαια, ο Σαμαράκης τους ανθρώπους που «δεν κάθονται στ΄αυγά τους», που διεκδικούν αγωνιστικά τα δικαιώματά τους και κατέχονται από το πνεύμα αμφισβήτησης.
Θυμήθηκα πολλές φορές αυτή τη δήλωση και την επικαλέστηκα όταν συμμετείχα –αρχές του 21ου αιώνα– στα νέα κοινωνικά κινήματα και στις διεθνείς αντιπολεμικές διαδηλώσεις, καθώς και σε δράσεις πολιτικής ανυπακοής (civil disobedience είναι ο διεθνής όρος) εντός της χώρας μας.
Τιμώντας, λοιπόν, την μνήμη του Αντώνη Σαμαράκη, καλούμαστε να επαναδεσμευτούμε ότι θα συνεχίσουμε να κάνουμε φασαρία για την υπόθεση της ειρήνης και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια!
Η πρόταση προς τους τρεις κορυφαίους Έλληνες λογοτέχνες ήταν να διαβάσουν από ένα κείμενο της επιλογής τους. Έτσι, ο Ρίτσος είχε διαβάσει το ποίημά του «Ειρήνη», ο Βρεττάκος το «Μεγαλυνάρι» και ο Σαμαράκης ένα δικό του κείμενο με τίτλο «Η Γυναίκα με το Ρολόϊ», το οποίο είχε κάνει μεγάλη εντύπωση με την πρωτοτυπία του. Ιδού μερικά αποσπάσματα:
… «Η εποχή μας, η ζωή μας ολόκληρη, είναι εμποτισμένες με Χιροσίμα. Καταυγάζονται από την εφιαλτική, θανατερή λάμψη της έκρηξης της 6 Αυγούστου 1945. Δεν είναι κάποια χρονολογία. Άρχισε τότε μια νέα, εξυπαρχής χρονολόγηση της πορείας της ανθρωπότητας. Τόσο σημαδιακή είναι η 6 Αυγούστου 1945 ώστε το από αιώνες καθιερωμένο μ.Χ. = μετά Χριστόν να το νοιώθουμε τώρα να σημαίνει: μετά Χιροσίμα, και το π.Χ. = προ Χριστού να σημαίνει: προ Χιροσίμα. Έτσι που σήμερα να μην είμαστε 1986 μετά Χριστόν αλλά έτος 41 μετά Χιροσίμα.
Ή του ύψους θα πάμε ή του βάθους. Ή θα προχωρήσουμε σε κάτι καλύτερο ή θα βουλιάξουμε σε παντοτινή άβυσσο. Εξαρτάται από τον τρόπο που θα χρησιμοποιηθεί η ατομική, η πυρηνική δύναμη. Οι οιωνοί πάντως είναι σκοτεινοί. Η παγκόσμια ειρήνη κρέμεται σε μια κλωστή, δεν ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει… δεν ξέρουμε καν αν θα ξημερώσουμε. Το ενδεχόμενο πυρηνικού ολέθρου ρίχνει στην ανθρωπότητα βαριά τη σκιά του. Ο καθημερινός φόβος ότι από στιγμή σε στιγμή μπορεί να ξεσπάσει παγκόσμιος πόλεμος, η καθημερινή αγωνία, παραλύουν τη θέληση των απλών ανθρώπων να παλέψουν για κάτι καλύτερο, αποσυνθέτουν τη δύναμη για αντίσταση σε ό,τι τσαλακώνει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ακεραιότητα. Στο κρίσιμο θέμα της ειρήνης και της προάσπισής της με τρόπο που να μην είναι δυνατό να διακινδυνεύσει, η κατάσταση δεν ελέγχεται. Ακόμα και λόγω λάθους, λόγω παρεξήγησης, μπορεί να δοθεί το μοιραίο σύνθημα και να τιναχτούμε όλοι στον αέρα…».
Η παρέμβαση εκείνη του Αντ. Σαμαράκη έχει έντονα χαραχτεί στη μνήμη μου. Το ίδιο και μια δήλωσή του στην εκπνοή του 1999, όταν του ζητήθηκε ένα σχόλιο για την έλευση του νέου αιώνα:
«Ό,τι καλό συνέβη στην ανθρωπότητα –είχε πει ο μεγάλος συγγραφέας και πνευματώδης άνθρωπος– προέκυψε από ανθρώπους που έκαναν φασαρία». Και εννοούσε, βέβαια, ο Σαμαράκης τους ανθρώπους που «δεν κάθονται στ΄αυγά τους», που διεκδικούν αγωνιστικά τα δικαιώματά τους και κατέχονται από το πνεύμα αμφισβήτησης.
Θυμήθηκα πολλές φορές αυτή τη δήλωση και την επικαλέστηκα όταν συμμετείχα –αρχές του 21ου αιώνα– στα νέα κοινωνικά κινήματα και στις διεθνείς αντιπολεμικές διαδηλώσεις, καθώς και σε δράσεις πολιτικής ανυπακοής (civil disobedience είναι ο διεθνής όρος) εντός της χώρας μας.
Τιμώντας, λοιπόν, την μνήμη του Αντώνη Σαμαράκη, καλούμαστε να επαναδεσμευτούμε ότι θα συνεχίσουμε να κάνουμε φασαρία για την υπόθεση της ειρήνης και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια!
*Ο Πάνος Τριγάζης είναι πρόεδρος του Συνδέσμου «Μπάϊρον» για τον Φιλελληνισμό και τον Πολιτισμό
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου