Πασχαλινά έθιμα στο Στείρι του χθές και του σήμερα (Β΄ μέρος)

Β΄ μέρος

Από τα βιβλία “Λαογραφία Στειρίου Βοιωτίας” του Εμμανουήλ. Δημ. Μορφιαδάκη, “ΣΤΕΙΡΙ: Ιστορικά – Λαογραφικά Στοιχεία” των Μαρία Π. Αργυρίου, Λουκά Α. Κουσκούκη και από αναμνήσεις των Αικατερίνης Γεωργίου και Ουρανίας Τσεκούρα.

*******

Το Μ. Σάββατο οι άνδρες ασχολούνται με το σφάξιμο και την ετοιμασία του αρνιού. Αφού το περάσουν στην σούβλα ,το στεριώνουν όρθιο να στεγνώσει. Οι γυναίκες ζυμώνουν τα λαμπροκούλουρα με το κόκκινο αυγό στη μέση που το λέμε "κοσώνα " Την "κοσώνα" και την λαμπάδα δίνει η νονά στο βαφτιστήρι δώρο για το Πάσχα.

Στις 11μ.μ. αρχίζουν να κτυπούν χαρμόσυνα οι καμπάνες της Παναγίας. Το ένα μετά το άλλο τα σπίτια φεγγοβολούν. Όλοι ντυμένοι με τα "λαμπριάτικά" τους συγκεντρώνονται στην εκκλησία. Πρώτες - πρώτες στέκονται κοντά στην "ωραία πύλη" οι νύφες του χρονιάς, κρατώντας άσπρες λαμπάδες ίσα με το μπόι τους και στολισμένες με πλατιές λευκές κορδέλες. Μεγάλος ο συναγωνισμός την ώρα που ο παπάς θα πει το "δεύτε λάβετε φως"αφού είχαν προετοιμάσει τα φιτίλια με βενζίνη ή οινόπνευμα και την κρίσιμη ώρα πριν ο παπάς βγει με το Άγιο φως στην πύλη, έχουν δώσει την λαμπάδα σε νεαρό της επιλογής συνήθως του γαμπρού για να την ανάψει πρώτος. Η επιτυχία της νύφης, που ο νεαρός άναψε πρώτος την λαμπάδα, ήταν θέμα συζήτησης για αρκετές μέρες.

Οι ανύπαντρες κοπέλες παίρνουν φως από τις νύφες για να παντρευτούν και αυτές μέσα στη χρονιά.

Στις 12 ακριβώς έξω στην πλατεία του ναού ο παπάς ψάλει το " Χριστός Ανέστη " , τα πυροτεχνήματα αστράφτουν στον ουρανό και ο κόσμος ανταλλάσσει ευχές.Το φως της αναστάσεως πρέπει να πάει στο σπίτι,με την φλόγα του κεριού κάνουν έναν σταυρό στο πάνω μέρος της εισόδου του σπιτιού και αφού ανάψουν το καντήλι γυρίζουν στην εκκλησία φέρνοντας ένα " λαμπριάτικο ψωμί και μια κούπα κρασί ¨και τα παραδίδουν στην νεοκόρο για λογαριασμό του παπά. Οι περισσότεροι όμως μένουν στα σπίτια τους και απολαμβάνουν την ζεστή και καλοφτιαγμένη μαγειρίτσα και τα άλλα πασχαλιάτικα φαγητά.

*******

Την Κυριακή του Πάσχα όλοι ξυπνούν πολύ πρωί για να ετοιμάσουν του "λάκκους" σε κάθε γειτονιά όπου θα ψηθούν τα αρνιά. Οι οικογένειες που πενθούν δεν βγαίνουν να ψήσουν στο λάκκο ,μόνο ψήνουν το αρνί στο φούρνο.Σαν "πέσει η θράκα " τοποθετούν με μαστοριά πάνω της τα αρνιά σε σειρά Τα πειράγματα, τα καλαμπούρια οι συγκρίσεις των αρνιών δίνουν και παίρνουν. Ποιος έχει το καλύτερο ,το ένα είναι μικρό, το άλλο πολύ μεγάλο,το κατσίκι είναι καλύτερο από το αρνί,αλλά το αρνί είναι πιο νόστιμο....Ενώ αυτά σιγοψήνονται,όλοι διασκεδάζουν,τρώγοντας από τις πίτες που φέρνουν όλες οι νοικοκυρές, τσουγκρίζοντας τα κόκκινα αυγά και με την βοήθεια του κρασιού στήνουν το χορό.

Το κέφι ,ο ενθουσιασμός και το "παλάβωμα " κορυφώνονται όταν από το ¨λάκκο περάσουν οι " γύφτοι που βαρούν νταούλια και κλαρίνα ".Τι γίνεται τότε είναι αδύνατον να περιγραφεί. Και γίνεται το ίδιο σε όλους τους "λάκκους".Επειδή το Στείρι βρίσκεται πάνω στο Τουριστικό δρόμο για το βυζαντινό μοναστήρι του Όσιου Λουκά δεν απολείπουν οι τουρίστες οι οποίοι" τρώνε και πίνουν και γλεντούν άλλα Ελληνικά ".

Όταν αργά το μεσημέρι ψηθούν όλα τα αρνιά στου "λάκκους" , αφού με τις  σούβλες του οβελία σχηματίσουμε το "Χ" τα κουβαλάμε με την σούβλα στο σπίτι,όπου και τεμαχίζονται

Οι αρραβωνιασμένες , με την συνοδεία ενός αγοριού,πήγαιναν τη ωμοπλάτη του αρνιού στην πεθερά και δώρα για όλους τους ανθρώπους του σπιτιού ,τα οποία ανταπέδιδε και αυτή για όλους τους οικείους της νύφης και με δώρο  φορεσιά για την "Αγάπη".

Παλιότερα ,τεμαχίζοντας τον οβελία ο πατέρας κρατούσε το έθιμο της ωμοπλάτης. Ένα έθιμο που κρατάει από τους αρχαίους Έλληνες και διατηρείται μέχρι και σήμερα.Τηρείται τώρα πια από τους γηραιότερους που ξέρουν να διαβάζουν την ωμοπλάτη του αρνιού. Ανάλογα με τα σημάδια έβγαινε ο χρησμός.Αν η σπάλα είχε βαθουλωτή γραμμή επάνω,ήταν κακό σημάδι,προάγγελος θανάτου στο σπίτι.Αν είχε σκιά ήταν αρρώστια.Αν το νεύρο της ήταν δυνατό τα οικονομικά του σπιτιού θα πήγαιναν καλά.

Παλιότερα την ημέρα του Πάσχα,γίνονταν αγώνες από άνδρες στα Αλώνια ( άλμα χωρίς φόρα,άλμα απλούν,λιθάρι ).

Στην πλατεία του χωριού, μετά την ακολουθία της ¨Αγάπης ' στήνεται τρικούβερτος χορός. Πρώτοι σέρνουν το χορό οι αρραβωνιασμένοι και ακολουθούσαν οι ελεύθερες κοπέλες για να εντυπωσιάσουν του νέους του χωριού.Οι νεαροί παρακολουθούσαν με ενδιαφέρον,έπιναν και η νύχτα πλέον ήταν δικιά τους.Πολλές φορές είχαμε και καυγάδες για την όμορφη ή την σειρά χορού.

Οι διασκεδάσεις συνεχίζονται και την επομένη μέρα στον ¨ Άι Γιώργη στην Κολοβίτσα " .Εάν ήταν νωρίς το Πάσχα και δεν ακολουθούσε αυτή η γιορτή,πηγαίναμε στον  Άι Σύμιο.

Αυτοί που συνήθως προκαλούσαν τη τύχη τους "έστριβαν την κορώνα ".΄Θυμόμαστε να πρωτοστατούν οι : Σκαρμούτσος, Μουχτόγιαννος, Κουτσουής, Μπούμπης, Μπαλής, Στιβαχτάς, Ζουλαπόγιαννος, Νώντας , Ναύαρχος, Μπαρουμάκης,Γιωργάρας.......

Το Α΄μέρος  ΕΔΩ