Το κοριτσάκι με τα σπίρτα.

του Νίκου Βασιλειάδη

Σε αναμονή της μαγικής νύχτας των Χριστουγέννων, τα στολίδια και τα παιγνίδια παίρνουν και πάλι της θέση τους στο ζεστό μας σπίτι κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Τα βράδια έξω κάνει κρύο πολύ και όταν κάθεσαι μέσα στην ζεστή σου θαλπωρή αναπολείς παλιές ιστορίες, χριστουγεννιάτικα παραμύθια που άκουγες μικρός προσπαθώντας να αποδράσεις απ' τη σκληρή πραγματικότητα, να συναντήσεις την μαγεία, έστω ψευδαισθησιακά.

Τα βράδια έξω κάνει κρύο πολύ  και όσο και να προσπαθεί η λάμψη από τα φωτάκια των δρόμων ή των στολισμένων σπιτιών, η χρυσόσκονη των ημερών να εισχωρήσεις παντού, δεν παύουν να υπάρχουν πολλοί, άνθρωποι δικοί μας, που η θέα τους είναι γι αυτούς μια πρόσθετη πηγή δυστυχίας να ξύνει τη φόδρα της ψυχής τους.

Είναι οι μέρες αυτές που κάνουν τους δυστυχείς δυστυχέστερους, φτωχότερους τους φτωχούς. Είναι οι μέρες αυτές που η ζωή υπενθυμίζει πολύ σκληρά πως δεν είναι για όλους ένα όμορφο παραμύθι. Υπάρχουν και εκατομμύρια ιστορίες με άδικο τέλος ακόμη και για ανθρώπους που έμειναν αγνοί στην καρδιά και στο μυαλό, για ανθρώπους που δεν μπόρεσαν να ζήσουν το ..πάρτυ. 

Αυτές είναι οι μέρες που σκέφτομαι πως τελικά η πιο θλιβερή χριστουγεννιάτικη ιστορία στην παγκόσμια λογοτεχνία είναι «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα» του Άντερσεν. Μια μικρή ιστορία γροθιά στο στομάχι του συστήματος, μια ιστορία  κοινωνικής κριτικής που ξεθωριάζει το πολύχρωμο και εκθαμβωτικό καπιταλιστικό πυροτέχνημα, ένα μικρό ανήμπορο  πλάσμα,  παγιδευμένο μέσα στην κοινωνική ανισότητα.

Ένα μικρό κορίτσι που παραμονή Πρωτοχρονιάς προσπαθεί να πουλήσει σπίρτα. Ορφανό από μάνα μέσα στην ανείπωτη  παγωνιά. Ο άκαρδος και σκληρός πατέρας πίσω στο μισογκρεμισμένο σπίτι περιμένει την πενιχρή είσπραξη της μέρας. Ένα μικρό κορίτσι πεινασμένο και ξυπόλητο μέσα στο χιόνι να περιπλανιέται άσκοπα στους γιορτινούς δρόμους.

Γύρω του παράθυρα φωτισμένα, από παντού, ερεθιστικές μυρωδιές ψητής γαλοπούλας. Το κρύο τελικά το αναγκάζει να βρει ένα  πρόσκαιρο καταφύγιο και εκεί καθισμένο στο παγωμένο  πεζοδρόμιο για να ζεστάνει κάπως τα ξυλιασμένα του χέρια ανάβει ένα σπίρτο.

Όσο κρατάει  αυτή η μικρή αδύναμη φλόγα στο αναμμένο σπίρτο, κρατάει και το όνειρο το παραμύθι και το μικρό παιδί βιώνει ουτοπικά τις μεγάλες του επιθυμίες χωρίς να συνειδητοποιεί άμεσα το κάλεσμα του δικού του  θανάτου.

Η σόμπα που καίει, το γιορτινό τραπέζι, η  λαχταριστή γαλοπούλα που λίγο ακόμη ήθελε για να μπορέσει να γευθεί, η  γιορτινή θαλπωρή κάτω από το στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο, με παιχνίδια και χιλιάδες μικρά κεριά. Όλα αυτά που ζούμε στα δικά μας διαχρονικά Χριστούγεννα, εξαφανίζονται με το σβήσιμο του αδύναμου σπίρτου.

«Κάποιος πεθαίνει τώρα», έτσι ψιθυρίζει ανυποψίαστα τον θάνατό  του σηκώνοντας τα μάτια του στο ουρανό και βλέποντας το πεφταστέρι. «Γιαγιά πάρε με μαζί σου! Το ξέρω, θα εξαφανιστείς, μόλις σβήσει το σπίρτο, όπως έγινε με την αναμμένη σόμπα, με τη ψητή γαλοπούλα, με το μεγάλο, όμορφο χριστουγεννιάτικο δέντρο».

Στην ανάγκη να ζήσει λίγο παραπάνω το όνειρο το γρήγορο άναμμα όλων των σπίρτων θα οδηγήσει το πέρασμα από αυτή την στερημένη ζωή σε μια άλλη.

Το πρωί όταν η κοινωνία μας βρίσκει το κοριτσάκι άψυχο με αυτό το  παγωμένο μειδίαμα στα χείλη τότε συνειδητοποιεί πως μαζί του σβήνουμε και μεις. Γιατί όταν σβήνει ένα παιδί παραμονή των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς, είναι σαν να ακυρώνονται όλες οι αξίες της ζωής.

Το κοριτσάκι με τα σπίρτα  δεν είναι μια χριστουγεννιάτικη ιστορία, είναι ένα σκληρό αγκάθι στον κοινωνικό μας εφησυχασμό, ένα δοκιμαστήριο της κοινωνικής μας ευαισθησίας.

Είναι ένα ακόμη μικρό επεισόδιο μιας διαχρονικά απτής πραγματικότητας, που καταγγέλλει όλους όσους βλέπουν τους ανθρώπους σαν αριθμούς ως απόβλητους  και αναλώσιμους.

Πίσω από την ιστορία του μικρού κοριτσιού υπάρχουν  άνδρες, γυναίκες, παιδιά, οικογένειες, άνεργοι,  άστεγοι, χιλιάδες σε μήκη και πλάτη του πλανήτη, σε όλες τις εποχές, που είτε είναι μια καθημερινή απλή μέρα είτε είναι Χριστούγεννα συνεχίζουν να σβήνουν από ανέχεια, υποσιτισμό, από επιδημικές αρρώστιες.

Αν η δυτική μας κουλτούρα, η χριστιανική μας παράδοση και η κοινωνική μας ευαισθησία θεωρεί αδύνατον να αποδεχτεί τον άδικο χαμό ενός παιδιού μέσα στην παγωμένη αλλαγή του χρόνου, ακριβώς την στιγμή που ο κάθε ένας από εμάς βιώνει την χαρά και την προσδοκία για ένα καλύτερο αύριο οφείλουμε να αλλάξουμε την ιστορία, να στήσουμε επιτέλους, το οφειλόμενο στο κοριτσάκι με τα σπίρτα δικό μας όμορφο τέλος.

Αν θελήσουμε σαν κοινωνία μπορούμε να αλλάξουμε το προδιαγεγραμμένο τέλος του κάθε ταλαιπωρημένου  “ξωτικού” από αυτά που βγαίνουν πια συχνά στις νύχτες της Αθήνας, μαζεύοντας τροφή απ΄τα σκουπίδια.

Να  κλείσουμε τους ανοιχτούς λογαριασμούς που έχουμε από τα χρόνια του Άντερσεν  με το αγνό εκείνο πλασματάκι. Αν πάλι μείνουμε απλοί θεατές και αναγνώστες δεν θα αργήσει η ώρα που σαν κοινωνία θα μας καταπιεί για πάντα η νύχτα. Τα όνειρα μια σπίθα θέλουν να ξεκινήσουν κι ένα σπίρτο αρκεί.

πηγή